Maymun çiçeği virüsü yakından takip edilmeli!

sıcakkafa

Yeni Üye
Yasemin SALİH

Dünya COVID-19 pandemisinden kurtuluşun heyecanını yaşarken, “Yeni bir pandeminin eşinde miyiz” sorusuna niye olan “Maymun Çiçeği Hastalığı” gündeme geldi. 11 ülkede 100’e yakın hadisenin tespit edildiği ve tıbbi literatürde “monkeypox” denilen bu hastalık, aslında 50 yılı aşkın müddettir biliniyor. Pekala tam da yeni bir pandemiden çıkmışken, niye hortladı? COVID-19 ile bir bağı var mı? Hepsinden değerlisi yeni bir pandemi yaratır mı?

Bu soruların cevaplarının Türk Tabipler Birliği Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi ve Mersin Tabip Odası Lideri Nasın Nesanır’dan aldık. Hususla ilgili uzun bir çalışma daha sonrasında TTB için bir rapor hazırlayan Nesanır’ın hastalıkla ilgili güzel ve berbat haberleri var.

COVID-19 üzere süratli yayılmıyor

Önce uygun haberleri duymak istedik. Dr. Nesanır, 50 yıldan uzun müddettir bilinen bir hastalık bulunmasına karşın Monkeypox’un birinci kere bu kadar yaygınlaşarak biroldukca ülkede tespit edildiğini söylemiş oldu. Nesanır, “İyi haber; maymun çiçeği hastalığı COVID-19 üzere süratli yayılmıyor. bir daha de beşerden beşere bulaşma mümkünlüğü sadece hane halkı ile hudutlu değil, hasta bireylere bakım sağlayanlar için de risk oluşturuyor” dedi.

Çiçek aşısı %85 inanç koruyor

TTB Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi Dr. Nesanır’ın verdiği bilgilere nazaran maymun çiçeği virüsü, geçmişte önemli salgınlara ve ölümlere yol açmış olan çiçek hastalığıyla misal sonuçlar yaratıyor. Fakat çiçek virüsüne göre hem daha az bulaşıcı birebir vakitte virüsün hastalığa dönüşme oranı daha düşük.

Çiçek aşısı olanların maymun çiçeği hastalığından yüzde 85 oranında korunduğunu belirten Nesanır, şu ayrıntıları verdi: “Çiçek hastalığını yok etme programı sırasında kullanılan aşılar maymun çiçeği hastalığına karşı muhafaza sağlamıştır. Maymun çiçeği hastalığının önlenmesi için onaylanmış yeni aşılar da geliştirilmiştir. Çiçek hastalığı tedavisi için geliştirilen bir antiviral ilaç, maymun çiçeği hastalığı için de ruhsatlandırılmıştır.”

Yayılma sebebi mutasyon olabilir

Peki uykuda olan bu virüs niye bir daha ve daha evvel görülmemiş formda yaygın biçimde olaylar yaratıyor? Dr. Nesanır, hastalığın birinci sefer saptandığı Afrika haricinde da salgınların olmasını, global seviyede değer verilmesi gereken bir husus olarak nitelendirdi. Nesanır’ın ‘kötü haber’lerinden biri de mutasyon ihtimalinin düşünülmesi. Bunu da şu biçimde deklare etti: “Farklı kıtalarda, birbirleriyle besbelli teması olmayan insanlarda maymun çiçeği virüsünün tespit edilmesi; virüsün sessiz bir biçimde yayılıyor olabileceğini düşündürerek kaygıya niye oluyor. Çiçek aşısı genel olarak tüm ülkelerde aşı programından çıkarıldı. Bununla ilişkili olarak azalan nüfus bağışıklığı, maymun çiçeği hastalığının bir daha canlanmasına niçiniyet vermiş olabilir. Dünyadaki olayların ani artışının, maymun çiçeği virüsünün geçmişe bakılırsa daha kolay bulaşmasını sağlayan bir mutasyonundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını ve her bir maymun çiçeği hastalığı salgınının tek bir kökene kadar uzanıp uzanmadığını ortaya koyacak çalışmalar yapılmalı.”

Nasıl bulaşıyor, hangi belirtileri gösteriyor?

Bulaşma yolları; enfekte bir kişi yahut hayvanla yakın temas yoluyla olur. Ayrıyeten virüs bulaşmış bir malzemeden de insanlara geçebilir. Cinsel yolla da bulaşabilir. Lezyonlar, beden sıvıları, teneffüs damlacıkları, yatak örtüsü ve gibisi kontamine gereçlerle yakın temas yoluyla bulaşabilir. Az pişmiş et, bulaş olabilecek kemirgen cinslerin etlerini tüketme de riskli sayılıyor.

Belirtileri neler?

● Hastalığın belirti ve bulguları iki periyoda ayrılabilir. Birinci periyot ateş, halsizlik, öksürük, lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi), ağır baş ağrısı, sırt, boğaz ve kas ağrıları, şiddetli halsizlik ile karakterize 0-5 gün içinde süren yayılma devri.

● Maymun çiçeği hastalığının çiçek hastalığından ayırt edici bir özelliği lenfadenopatilerdir (şişmiş lenf düğümleri), bunlar döküntü başlangıcından 1 ila 2 gün evvel yahut nadiren döküntü başlangıcıyla bir arada ateşle ortaya çıkıyor.

● İkinci periyot ise ateşin ortaya çıkmasından daha sonraki 1-3 günde başlayan deri döküntüsü periyodu. Döküntü gövdeden çok yüz, kol ve bacaklarda daha ağır olarak görülüyor. Döküntüler genelde yüzde başlayıp (vakaların %95’inde) ve avuç içlerini ve ayak tabanlarını (vakaların %75’inde) tesirler.

● Maymun çiçeği hastalığı çoklukla iki ila dört hafta süren semptomlarla kendisini sınırlayan bir hastalıktır. Şiddetli olaylar çocuklar içinde daha sık görülür, virüse maruz kalma derecesi, hastanın sıhhat durumu ve komplikasyonların tabiatı ile ilgilidir. Altta yatan bağışıklık eksiklikleri daha makus sonuçlara yol açabilir.

● Geçmişte çiçek hastalığına karşı aşılama hami bulunmasına karşın, bugün 40 ila 50 yaş ortası (ülkeye bağlı olarak) şahıslar, hastalığın eradike edilmesinden daha sonra dünya çapında çiçek hastalığı aşılama kampanyalarının kesilmesi niçiniyle maymun hastalığına daha hassas olabilir.